KA -ʻIʻI KEKI HALE

NA MEA NA KANA MANA?
ʻO ka manaʻo o ka pololei ka kūpono a ʻike kuʻina ʻia e ka poʻe a me ke kanaka e pili ana i nā hana kūpono a maikaʻi ʻole paha. I ka wehewehe ʻana i kēia manaʻo i nā manaʻo laulā; ka nui o nā ʻauhau i pale ʻia e ke kānāwai.

NA MEA KAHANA?

Hoʻopili wale ia i nā kānaka āpau ma mua o ka hui hoʻokahi. Ua wehewehe ʻia e pono ke hāʻawi ʻia i nā pono kekahi no ka mea he kanaka lākou. Ma nā huaʻōlelo ʻē aʻe, ʻo ka haipule, ka lāhui, ka wahine, ka makahiki, ka manaʻoʻiʻo, nā ʻano ʻōlima, e like me ka hoʻowahāwahā ʻia o nā pono kanaka a pau. ʻO kēia ka hana a ka 3 e pili pono i ka pono kanaka. Mau mea: i mea e pale ai i ka hewa, e pale a kōkua i ka poʻe i ʻike i nā hewa ʻole. ʻO nā pono kanaka; ʻO ia nā kuleana pono a nā kānaka a i loaʻa mai ka wā i hānau ai lākou a me nā kuleana i hiki i ke kanaka ke pale i kā lākou pilikino a me nā makemake.
Hōʻike ka pono o ke kanaka i nā kūlana e pono ai e pale i nā hanohano a me nā kuleana kanaka a ola i ke ʻano kanaka. ʻO nā pono kanaka; kālaiʻāina, kānāwai, ʻo ke ʻae, ka hilinaʻi, kamaʻilio, ʻano pilikino, me ka hoʻomāhewa ʻole, ka makaʻāina, ke kūʻokoʻa o ka hōʻike. Ma kahi o kēia mau kuleana, he kuleana lākou e like me ka uku kūpono, ka hui kūloko, nā lawelawe olakino, ka maikaʻi o ke ola, ka hoʻomaikaʻi ʻana a me ka ʻike ʻole ʻole ʻana. Hoʻokomo ʻia nā pono kīvila pili i ka pāpā ʻana i ka hoʻomāinoino a me ka hōʻino ʻole a me ka pāpā ʻana i ka hōʻino. Nā kuleana e like me ka hoʻoluhi a me ka hana maʻa, ke kuleana i kahi ʻohana a me ka pono i ke ola kaulike. Kono ʻia ʻia nā like like o nā kānaka a pau i nā kuleana, kūlike a kūlike i ke kūʻokoʻa.
ʻO nā pono kanaka kīnā ka pono o ke ao holoʻokoʻa e ka ʻōnaehana kānāwai. He kuleana lākou e pono ai e ola nā kānaka. Pono kēia mau pono no ka poʻe e hoʻokō i kā lākou pono a me ko lākou pono pilikino.
ʻO ke kuleana o ke kanaka ma ke kumu; ka nohona, hoʻonaʻauao, kūlohelohe, olakino, hale, meaʻai, ka palekana, ka mālama pilikino, kamaʻilio, ka hoʻomana a me ka noʻonoʻo, ka waiwai, ka pilikino, ka palapala, ʻauhau, kamaʻāina a me nā kuleana e koho a koho ʻia.
Hiki ke hoʻokaʻawale i ka manaʻo o nā kuleana kanaka i nā ʻekolu. ʻO ka mua ka hanauna mua o nā pono kanaka. I kēia kumuhana, nā pono kanaka; kūlike a like. ʻO ka lāhui ke kumu o ka kūpaʻa. Aia nā kānaka i nā pono kūlohelohe. ʻO kēia mau kuleana kūlohelohe; ke kūʻokoʻa, ka waiwai, palekana. A hiki ke pāpā ʻia nā hana ʻino. Eia hou, aia hewa kekahi kanaka a pau a hōʻoia ʻia i ka hewa. Ka ʻāina ʻōiwi, ʻōlelo Hawaiʻi, ka moʻomeheu a me ka kālai ʻana o ke aupuni i loko nō kēia manawa. ʻO ka pono kīvima kanaka kīnā; uhi ia i nā kuleana kūlohelohe, pili a me ka moʻomeheu, ʻaʻole like me ka hanauna mua. Ma ka ʻano kūikawā, hoʻomaka ka ʻōpio o nā kuleana he nui ma hope o ka laha ʻana o 17 ʻOkakopa. ʻO nā pono o ka lua o ka hanauna e hoʻokomo i ke kuleana o ke kanaka e hoʻoholo i kona wā e hiki mai ana. ʻO ka hope loa, ua komo i ka hanauna ʻekolu o nā pono kanaka i loko o ka European Convention on Human Rights. E like me 1987, ua hāʻawi ʻia ka ʻaha hoʻokolokolo o ʻElima e kū pono i nā pono noi pilikino. ʻO ka hoʻohui ʻana i nā makahiki mua o ka hana o nā kuleana o ke kolu o ka ʻenehana, pono e nānā i nā pono i uhi ʻia. Ke nānā nei kākou i kēia mau kuleana, e noho ana i kahi noho maluhia, e ʻae ana i ka lula o ke kānāwai, e hoʻokele ʻia e like me nā koi o ke kānāwai kānāwai, ka hoʻokumu ʻana i ke kaulike ma waena o nā kāne a me ka wahine, e noho ana i kahi nohona olakino, ka ʻaha no nā kuleana o nā keiki, ka ʻōlelo, ka moʻomeheu, e like me nā kuleana o nā kuleana like e like me nā kuleana o nā kuleana kūpono e like me ka kuleana e hoʻokaʻawale. Ua uhi.
E nānā i nā palapala i hoʻokumu i ke kumu o ke pono kanaka; ʻO 10 Kekemapa ʻO ka Hoʻolaha ʻĀina i nā Pono kanaka o 1948 a me 04 ka mea e hui nei i ka European Convention e pili ana i nā pono kanaka o Nowemapa 1950. Tureke i kakau i kēia 'aelike xnumx't, a ua lilo ia i kekahi hapa o ka wahi lulu kanawai.

NA WAINEI O KA MEA ANU I NUI O FILI

ʻO kekahi o nā mea i hiki ke haʻi ʻia e pili ana i nā pono kanaka i nā pilikia e pili ana i ka pau ʻana o nā kuleana pilikino a me ke kūʻokoʻa. ʻO ka mea mua, ʻaʻohe palena a me nā loli e hiki ai ke ʻae ʻia i ka pāpā. Ma ka manawa like, ʻo nā loina o ka hoʻoluhi, ka ʻoihana hana a me ka hōʻoia o ka hoʻopaʻi, ʻo ia hoʻi i nā hihia a i ʻole ke kūlana e hōʻuluʻulu ʻia, e ʻike ʻia he kuleana kīnā ʻole. Ma kahi e hana ʻia ai ka palena, e pono ke kānāwai. A inā i nalowale nā ​​mea i kumu no ke kaohi ʻana, e hoʻopau ʻia kā lākou mau palena.

KA HALE MANA KIKI

Ma hope o ka hoʻolaha ʻia o 10 e ka Hui Pūʻāina a Nā Aupuni Hui Pū ʻIa i Dekemaba 1948, ua hoʻopuka ʻo 6 ʻApelila 1969 i ka Universal Universal Declaration of Human Rights ma hope o ka manaʻo o ka ʻĀina o nā Kuhina Kuhina. A ʻo ka ʻōlelo e hōʻike ʻia ana ma ka ʻatikahi 30 ka mea pili i kēlā me kēia kanaka like. Ma kēia ʻao, ua uhi ʻia ka mālama like ʻana o nā poʻe a pau me ka manaʻo o ka ʻōlelo, ka hoʻomana, ka lāhui, ka ʻāina, ka moʻomeheu a me ka makahiki.

KA POEINA KUPONO MAKAUI I KA MEA ANA O KE KINO

Ke hana nei nā pono kanaka i ka pale, mālama a hāʻawi i ke ʻano o kēia mau kuleana i nā kānaka āpau. ʻO ka hoʻopaʻi ʻana mai kēia mau hui; Amnesty International, Human Human Watch, International Commission of Loio, International PEN Club, International Red Cross Committee, International Union for Human Rights.

Pono kīvila o IN Tureke

Me ka pili ana i ka pono kīvila ma ko makou aina ia i kekahi, ua olelo ia i ke Kumukanawai o ke Aupuni Lepupalika o Tureke ma 1982 ka hōʻihi o ka pono kīvila kānāwai. ʻO ka hana mua i hana ʻia ma hope o ke kau inoa ʻana i kēia palapala ma 1954 5 Kekemapa 1990 ua lawe ka kānāwai 3686. Wahi a kēia, ua hoʻokumu ʻia kahi Commission Human Review Review i loko o ka TGNA. I ka hiki ʻana aku o 1991, ua hāʻawi ʻia ke Kuhina o ke Aupuni moku e nānā a hoʻonohonoho i nā pono kanaka. Me 1993, ua hoʻokumu ʻia ka Human Rights Organization me ka ʻōlelo hoʻoholo. Akā, ma muli o ke kāpae ʻia e ka ʻAha Kānāwai. A laila ma 1994, ka ʻĀlelo Nui o Kākoʻo Manaʻo a me ka Papa Kuhina Nui no nā Pono kanaka e ukali i ka pau ʻana o kēia papa ma 1996.
ʻO ʻApelila 1997, ʻo ka Kuhina Nui Kuhina Nui i hoʻokumu ʻia, ua hoʻokumu ʻia ke ʻaha ʻĀina Nui o nā ʻIke kanaka. Ma hope o kēia mau holomua, ke Kōmike 4 ma ka Duke o ka Hoʻonaʻauao Human Rights ma Iune 1998; Kūkulu ʻia ma hope o ka paʻi ʻana ma ka Gazette Kūleka. Ma ka makahiki 2000, ua hoʻokumu ʻia nā Human Rights Provincial a me nā Papa Apana.
Ua hoʻokumu ʻia nā ʻōlapa a me nā ʻāpana ʻĀpana me nā Regulation i paʻi ʻia ma ka Gazette Kūmole i hoʻopaʻa ʻia i ka mahinaʻo Nowemapa 2 a helu ʻia ʻo 2000 i mea e hōʻoiaʻiʻo ai i ka pale o nā pono o nā kānaka a me nā pale ʻana i ka mau hewa. Eia kekahi, ua hoʻokumu ʻia nā kuleana kanaka i loko o nā ʻoihana a me nā ʻoihana ʻē aʻe. Me 24218, ua hoʻokumu ʻia ka pelekikena o nā pono kanaka i loko o nā waihona lawelawe nui i loko o ka hoʻonohonoho kikowaena o Barbakan. I nā ʻatikala hou o kēia kānāwai, ua hoʻonohonoho ʻia ka hoʻokumu ʻana o ka Papa Nui o nā Pono Kānāwai a me ka Papa Hoʻolālā Kuleana Oiwi. Ua hoʻokumu ʻia ka hoʻopaʻapaʻa ʻana o nā pono kanaka.